Zuid-Beveland

Zuid-Beveland is het oostelijk deel van Midden-Zeeland. Het is gelegen in een overwegend landelijke regio, tussen drie meer verstedelijkte regio’s in (de Randstad, de Brabantse Stedenrij en de Vlaamse Ruit). Zuid-Beveland grenst aan het schiereiland Walcheren, via de Zandkreekdam aan Noord-Beveland, en via een landengte aan de Brabantse gemeente Woensdrecht. De grootste plaats in het gebied is de stad Goes. Ten noorden is de Oosterschelde gelegen; ten zuiden de Westerschelde. Dwars door Zuid-Beveland loopt tevens het Kanaal door Zuid-Beveland, van Hansweert tot Wemeldinge.

Geschiedenis
3e en 4e eeuw
In de 3e en 4e eeuw werd een groot deel van Zeeland overstroomd en het gebied bleef zo goed als onbewoond.

Middeleeuwen
Vanaf de 11e eeuw werd Zeeland stukje bij beetje ingepolderd, waardoor steeds minder land overstroomd werd. De vruchtbare Zeeuwse klei was geschikt voor landbouw, en langzaam maar zeker neemt de welvaart in het gebied toe. Vanaf de dertiende eeuw verschijnen dorpen en steden. De bevolking leeft vooral van landbouw en visserij. Als centrum van Zuid-Beveland ontstaat de stad Goes. Ook de stad Reimerswaal heeft een belangrijke rol.

De zestiende en zeventiende eeuw
Als gevolg van de Sint-Felixvloed in 1530 verdwijnt een groot deel van het eiland in de golven. Dit leidt tot het Verdronken Land van Zuid-Beveland waar vele dorpen en de stad Reimerswaal in verloren gaan. Ook door de Allerheiligenvloed van 1570 werd het eiland getroffen. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog was het gebied vaak bij oorlogshandelingen betrokken.

De achttiende en negentiende eeuw
Dit was een periode van teruglopende welvaart. De economie stagneert, met uitzondering van de landbouw. In 1868 kreeg Zuid-Beveland een spoorwegverbinding met Roosendaal (de Zeeuwse Lijn). Het Kanaal door Zuid-Beveland werd aangelegd en geopend in 1866.

De Tweede Wereldoorlog
Op 16 mei 1940 vonden bij Kapelle felle gevechten plaats tussen Duitse troepen en Franse gemotoriseerde eenheden die Nederland te hulp waren geschoten. Een dag later werden 65 gesneuvelde Fransen door de plaatselijke bevolking ter aarde besteld.

Na de Tweede Wereldoorlog werden alle Franse militairen die tijdens deze oorlog in Nederland waren gesneuveld, hier samengebracht. Op 16 mei 1950 werd de Franse militaire begraafplaats officieel in gebruik genomen. Deze bevindt zich aan de rand van het dorp. Hier liggen 217 Franse militairen; 20 Marokkaanse militairen die sneuvelden in Franse dienst; en 1 Belgische militair. Sommigen van de militairen in Franse dienst, onder wie de meeste militairen van Marokkaanse afkomst, stierven tijdens de Evacuatie uit Duinkerke in het voorjaar van 1940. Zo spoelden in de maanden erna meerdere lichamen van verdronken militairen aan op de Nederlandse kust.

De Watersnood van 1953
In de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 werd Zeeland getroffen door de Watersnood van 1953. Een groot deel van Zuid-Beveland (met name Goes) kwam er relatief goed vanaf, vanwege de hoge ligging. De oostkant van het eiland stond echter lange tijd onder water. Om een dergelijke ramp in de toekomst te voorkomen, werden vanaf 1958 de Deltawerken uitgevoerd. Een neveneffect hiervan was dat de verbindingen met de rest van Nederland aanzienlijk werden verbeterd.

Landschap en grondgebruik
Door opeenvolgende periodes van landwinning en overstromingen kenmerkt het grootste deel van Zuid-Beveland zich door dijken rond polders. De bodem bestaat voornamelijk uit (zee)klei. Stedelijk gebied is beperkt en concentreert zich rond Zuid-Bevelands grootste kern Goes en in mindere mate Kapelle. Ook het industriegebied Sloe nabij Vlissingen getuigt van economische activiteiten. Het grootste deel van Zuid-Beveland bestaat echter uit agrarisch grondgebruik (landbouw en fruitteelt). Het schiereiland wordt van west naar oost doorsneden door twee belangrijke vervoersaders (zie Transport).

Dialect
De varianten van het Zeeuws die men op Zuid-Beveland nog veel spreekt wijken enigszins van het andere Zeeuws af. Dit komt onder meer door de geringe verstedelijking en relatieve isolatie: Zuid-Beveland stond in het verleden nauwelijks bloot aan Hollandse invloed. Het opvallendste verschil is de i-achtige uitspraak van de Zeeuwse ae-klank. Ook binnen het eiland zijn er duidelijke verschillen.

Toerisme
Een selectie van de belangrijkste attracties:

• De Zak van Zuid-Beveland – een groot fruitteeltgebied (met name zwarte bessen, appels en peren), geheel gelegen in de gemeente Borsele. Vooral in de lente erg geliefd vanwege de bloeiende fruitbomen. Bovendien is het gebied erg in trek vanwege zijn kleinschalige landschap waarbij kleine landbouwpercelen omringd worden door dijken en meidoornhagen. Dit trekt veel wandelaars en fietstouristen naar het gebied.
• De Stoomtrein Goes-Borsele voert in de zomermaanden een toeristische dienst uit dwars door de Zak van Zuid-Beveland.
• Watersport – Zuid-Beveland kent vele watersportmogelijkheden, door de ligging aan vele wateren. De Ooster- en Westerschelde zijn erg geschikt voor zeilers. Daarnaast is het Veerse Meer zeer geschikt voor kleinere watersport: windsurfen, waterskiën, zwemmen, etcetera.
• Goes. Het oude stadscentrum van Goes laat nog goed zien dat dit ooit een welvarende handelsstad was. De kades, markt, kerken en oude straatjes liggen allemaal op loopafstand binnen restanten van de oude stadswallen. Goes is samen met Middelburg de belangrijkste winkelstad van Zeeland.

Transport
Dwars door Zuid-Beveland lopen de A58 (E312 en de spoorlijn Bergen op Zoom – Vlissingen (Zeeuwse Lijn). Zowel de snelweg als de spoorweg komen vanuit Noord-Brabant via een brug over het Schelde-Rijnkanaal Zuid-Beveland binnen. Parallel hieraan loopt de oude provinciale weg, waarvan de route deels overeenkomt met die van de N289 en de N254. Via de voormalige Sloedam lopen deze verbindingen door naar Walcheren.

Sinds de aanleg van de Zeelandbrug is de A256/N256 een belangrijke verbinding van Goes noordwaarts naar Zierikzee en verder richting Rotterdam. De Westerscheldetunnel geeft een zuidwaartse verbinding met Zeeuws-Vlaanderen en verder richting Gent.

De Sloelijn is een spoorverbinding voor goederenvervoer, van de Zeeuwse lijn naar het Sloegebied, de meest geïndustrialiseerde regio van Zuid-Beveland en Zeeland.

De verbinding naar Zeeuws-Vlaanderen verloopt sinds 2003 via de Westerscheldetunnel. De veerdienst Kruiningen – Perkpolder (Zeeuws-Vlaanderen) werd opgeheven, de veerdienst Vlissingen – Breskens vervoert sinds 2003 geen auto’s meer. Over de Westerschelde gaat veel groot scheepvaartverkeer naar de haven van Antwerpen. Door de vele zandbanken is het moeilijk navigeren, waardoor schepen worden begeleid door loodsen.

Door de Oosterschelde loopt sinds 1986 de Oesterdam naar Tholen.